Daarbij
moet je bovendien een stuk dichter bij het scherm gaan zitten
dan wat de meeste mensen gewend zijn. Pas bij een kijkafstand
van slechts 2x de beelddiaginaal zie je het verschil goed.
Mijn
ervaringen na een paar maanden
Het
is een feit: als je TV nu kapot gaat en je gaat naar de
winkel dan staan ze er: UHD-TV's. Alle merken hebben ze
en ze zijn er in vele versies. Ze zijn grosso modo enkele
honderden euro's duurder dan de andere HD-versies die verder
identiek zijn.
Een
paar maanden geleden ging onze TV inderdaad stuk. Als
fotograaf kon ik het niet nalaten om wat meer geld neer
te leggen voor een UHD-TV. Hier mijn bevindingen.
Maar
wat (the hell) is een UHD-TV?
Een
korte uitleg.
In de tijd van de beeldbuizen projecteerde het electronenkanon
in de beeldbuis van je Nederlandse TV een beeld van 625
lijnen van elk ruwweg 850 puntjes op de binnenkant van je
scherm. De eerste platte televisies gaven een beeld weer
van 750 lijnen van 1280 puntjes. Daarna kwamen de HD-TV's
die een beeld weergeven van 1080 lijnen met elk 1920 puntjes.
Van die TV's zijn er nu heel veel.
UHD
is een voortzetting van dit rijtje en wel een flinke sprong
voorwaarts. Er zijn meerdere soorten UHD, maar het gaat
in dit artikel over het zogeheten 4K videoformaat.
Een UHD-beeld bestaat uit 2160 lijnen met elk 3840 puntjes.
Dat zijn er dus precies 4x zoveel als in een HD-beeld. UHD
wordt daarom ook wel 4K genoemd. Met andere woorden: een
UHD-TV kan een beeld weergeven dat 4x zo veel informatie
bevat als een HD-TV.
Zie
je het verschil?
Ja
en nee.
Ja,
videobeeld kan heel scherp worden weergegeven.
Als je een video-opname afspeelt of TV-uitzending bekijkt
waarvan de hele productielijn van opname tot en met weergave
op een goede manier in UHD is geregeld dan is het beeld
inderdaad razend scherp. In de televisiewinkel laat men
dit graag zien.
Afbeelding:
Detail van het scherm van een HD en een 4K-beeld. Dit is
dus een heel klein stukje van het beeld. Ga met de muis
of vinger over het beeld om de UHD-versie te zien.
Ja,
je eigen foto's komen heel scherp in beeld.
Als je zelfgemaakte foto's (en films) van goede resolutie
bekijkt dan zie je je eigen foto's zoals je zelf nog nooit
gezien hebt. Dat was voor mij dé reden om een UHD-TV
te kopen. Ik kan klanten nu mijn foto's laten zien in een
heel hoge kwaliteit. Wel is het van belang dat de TV dan
goed is afgesteld en het helpt ook als de zelfgemaakte foto's
zijn geconverteerd naar een beeldafmeting van exact 2160
x 3840 pixels.
Nee,
je ziet geen verschil als je te ver van het beeld zit.
Dan is het beeld weliswaar razend scherp maar zie je het
verschil met een HD-TV niet. In verreweg de meeste huiskamers
zit je hier te ver weg van de TV voor. Er zijn twee oplossingen.
De eerste is om veel dichter bij het beeld te gaan zitten.
Pas
bij een kijkafstand van slechts 2x de beelddiaginaal zie
je het verschil goed.
In
de praktijk gaat dit meestal niet blijvend lukken. De tweede
optie is om een joekel van een TV te kopen. De kleinste
maat UHD-TV's die nu in de winkel staat is 40 inch. Ik vind
dat al een flinke, maar volgens internetlijstjes is dit
alweer een kleine TV. In de winkel is men je graag van dienst
met nog veel grotere TV's :-)
Zulke grote TV's zijn echter wel duur; dat is vooral omdat
ze groot zijn, niet alleen omdat het UHD-modellen zijn.
Nee,
je ziet geen verschil zolang het aangeleverde beeld niet
van UHD-kwaliteit is.
Helaas zijn de beeldleveranciers nog niet zo ver. Om te
beginnen zullen alle oude TV-programma's nooit UHD-scherp
worden omdat ze niet in UHD zijn opgenomen. Van oudere films,
opgenomen op echte film, kun je je afvragen of die wel omgezet
zullen worden in UHD of dat de zender gaat betalen voor
de UHD-versie en niet kiest voor de HD-versie. Verder worden
ook nu nog lang niet alle programma's in UHD opgenomen en
geeft zover ik weet nog geen enkele provider UHD door. Dat
gaat wel gebeuren, maar wanneer is onbekend.
Een van de zwaarste punten waar ik vraagtekens bij heb is
de vraag hoeveel datacompressie er op dat signaal zal worden
toegepast. Ook op dit moment is datacompressie namelijk
al een flinke aanslag op het HD-beeld, bekijk je televisiebeeld
maar eens van dichtbij: het grootste deel wat bij modern
opgenomen (studio)programma's van beeldperfectie afwijkt
is ergens in de pijplijn aan datacompressie verloren gegaan.
De datastroom van het UHD-signaal met 4x zoveel punten nog
eens 4x zo groot, dus dat geeft te denken.
Andere
vragen
Op Youtube heb je toch al UHD?
Ja, dat klopt. Maar het is nog beperkt. Bovendien vraag
ik me af of je het UHD-beeld via de smart-TV-functie wel
te zien krijgt, mocht je smart-tv willen gebruiken. Als
je de UHD-TV rechtstreeks op een computer aansluit gaat
het natuurlijk wel. Je moet dan wel een goede computer en
een snelle internetverbinding hebben want het gaat om veel
data. Voor de rekenaars: na decompressie gaat het om 2160
lijnen met 3840 puntjes in drie kleuren met elk waarschijnlijk
8 bits en dat 50 x per seconde: nog net geen 10 Gb/s.
Afbeelding:
Youtube-keuzemogelijkheden.
Is
het beeld op een UHD-TV niet altijd beter dan op een HD-TV?
Nee, ik zie daar geen aanleiding voor en ervaar dat ook
niet zo. Zoals elke keer wanneer het TV-beeld groter wordt
wordt er beweerd dat door upscaling het beeld ook verbeterd
wordt maar dat stelt in de praktijk altijd teleur. Detail
dat er niet is kun je er nu eenmaal niet bijmaken. Dat kan
alleen in Hollywoodversies van Photoshop waar het beeld
"enhanced" wordt zodat een onscherp beeld van
een beveiligingscamera ineens razendscherp wordt en je het
merkje van de zonnebril van de crimineel zomaar op 500 meter
afstand kunt lezen.
In
de winkel schermt men met allelei voorzieningen die in TV's
zitten waarmee het beeld verbeterd wordt. Heb ik daar wat
aan?
Persoonlijk zijn al die opties mij altijd tegen gevallen.
In de optiemenu's zet ik verreweg de meeste dingen dan ook
op OFF. Dat is ook niet vreemd. De maker van het beeld is
in de meeste gevallen een professional met peperdure studioapparatuur
die zijn uiterste best heeft gedaan om het beeld zo goed
in onze huiskamers weer te geven. De kans dat wat slimme
electronica dat met een trucje nog beter maakt lijkt me
dan niet groot.
Mijn persoonlijke uitgangspunt is een zo neutraal mogelijk
beeld waardoor mijn TV als het ware een raam vormt waardoor
ik de werkelijkheid die zich voor de lens van de camera's
bevond, of bij live-uitzendingen bevindt, zo realistisch
mogelijk ervaar.
Op de website van de consumentenbond zijn (voor leden) voor
veel types TV's overigens voorstellen gegeven voor de instellingen
van de TV. Grosso modo ben ik het aardig met de consumentenbond
eens.
In
de winkel lijkt de ene TV nog fellere kleuren te hebben
dan de andere. Welke moet ik kiezen?
UHD-techniek maakt inderdaad gebruik van een groter kleurbereik
dan gebruikelijke beeldtechniek waardoor fellere kleuren
kunnen worden weergegeven. Daar heb je echter alleen iets
aan als er ook felle kleuren in het beeld komen en de hele
keten van opname tot weergave in dit kleurbereik is gewerkt.
Dat zal zelden het geval zijn.
Bovendien kijk je in werkelijkheid echter 99,9% van de tijd
naar programma's met minder extreme belichting. Het is dus
veel relevanter of een TV subtiele kleuren en contrasten
goed kan weergeven dan hoe hij extreme contrasten en kleuren
kan weergeven. Helaas laat de winkel je hier in de steek
en staan TV's in de winkel per definitie in de demostand
(die inderdaad vaak in de menu's te vinden is) waarbij kleur
en contrast zo indrukwekkend mogelijk zijn.
Gelukkig ligt de gemiddelde kwaliteit tegenwoordig behoorlijk
hoog.
Zal
ik wachten totdat de prijzen dalen?
Nieuwe technologie is in het begin meestal duur. Op dit
moment, eind 2015, zjn er echter al best goede UHD-TV's
vanaf 650 euro. Heel veel goedkoper zullen die versies niet
worden. De grotere modellen zullen wellicht nog wel goedkoper
worden. Als ik een gok moet doen denk ik dat de UHD-modellen
uiteindelijk gaan kosten wat de HD-modellen nu kosten. Daarna
komen de 8K-modellen met nog véél meer pixels...
Een
gebogen scherm, is dat wat?
Het ziet er fantastisch uit zo'n gebogen scherm. Alle TV-programma's,
films en fotomateriaal worden echter opgenomen met apparatuur
met lenzen en sensoren die er van uitgaan dat je een plat
beeld bekijkt. Zelfs al zit je er recht voor dan klopt het
in principe dus al niet. Als je naar opzij gaat wordt de
vervorming bij een gebogen beeld sneller groter dan bij
een platte versie. Met meer dan één persoon
naar zo'n TV kijken is dus lastiger dan bij een plat scherm.
Alleen als je uitsluitend in je eentje kijkt naar een relatief
heel groot scherm kijkt dan is het misschien een verbetering
qua kijkervaring, maar dan moet je wel altijd op diezelfde
stoel zitten bij het TV-kijken.
Zijn
er andere belangrijke citeria?
Ja. Geluid. In tegenstelling tot de 'dikke' televisies van
vroeger is er in de huidige platte TV's meestal geen plaats
meer voor grote luidsprekers. Daarom worden er allerlei
trucs toegepast om toch geluid uit de TV te laten komen.
Dat is niet altijd even succesvol. Het verschil in geluidskwaliteit
tussen TV's is dan ook veel groter dan het verschil in beeldkwaliteit.
Het is dan ook niet toevallig dat er voor veel TV's "soundbars"
te koop zijn om het geluid te verbeteren. Dit zijn in feite
externe luidsprekers en die zullen het geluid inderdaad
verbeteren. Let wel dat de aansluiting hiervan erg specifiek
is. Een al dan niet ouderwetse stereo-installatie aansluiten
op de TV kan ook, maar niet altijd. Veel TV's hebben geen
aansluitng voor externe speakers of een versterker. Aansluiten
via de hoofdtelefoonuitgang kan officieel niet maar in de
praktijk wel (eigen risico) maar betekent vaak dat de speakers
van de TV zelf uitvallen. Je bent dan steeds bezig met het
stekkertje. Het geluid vanuit het kastje van de interactieve
TV halen was bij mij geen succes omdat beeld en geluid dan
verre van synchroon worden weergegeven.
Zelf heb ik me qua geluid verlaten op beoordelingen van
de consumentenbond. Daar zal vast wat op af te dingen zijn
maar het is een begin. Zowel bij de huidige TV als bij de
vorige ben ik het eens met hun beoordeling van mijn type
TV wat dat betreft.